Analiza Istinomjera: Vlada RS nikako ne uspijeva ostvariti sopstvene projekcije

tačno.net
Autor/ica 15.2.2015. u 20:44

Analiza Istinomjera: Vlada RS nikako ne uspijeva ostvariti sopstvene projekcije

Nakon poređenja Ekonomske politike Republike Srpske za 2015. godinu sa predizbornim obećanjima vladajućih partija u RS, Istinomjer donosi uporedni pregled makroekonomskih pokazatelja koje je Vlada RS predviđala u prethodnim ekonomskim politikama – i to, po pravilu, pogrešno.

Prethodni mandat Vlade Republike Srpske nije donio ispunjenje velikih i ambicioznih predizbornih obećanja SNSD-a i njegovih koalicionih partnera. Pored neispunjenih stranačkih obećanja, Vlada RS ne može se pohvaliti ni ostvarivanjem sopstvenih prognoza na ekonomskom planu.

Iz godine u godinu, u ekonomskim programima koje je usvajala Vlada RS redovan segment je “projekcija makroekonomskih pokazatelja”, koja predstavlja prognoze o veličinama poput rasta broja stanovnika/ca, bruto društvenog proizvoda, spoljnotrgovinskog bilansa, iznosa prosječnih plata, te stope nezaposlenosti u Republici Srpskoj.

U Ekonomskoj politici RS za 2011. godinu i Ekonomskoj politici RS za 2012. godinu ove projekcije pokrivaju period od 2006. do 2014. godine; u Ekonomskoj politici RS za 2013. godinu pokriven je period od 2009-2015. godine, dok su u Ekonomskoj politici RS za 2014. godinu izostale projekcije za 2015. godinu. U posljednjoj usvojenoj Ekonomskoj politici RS za 2015. godinu također su izostale projekcije za narednu godinu i pokriven je period od 2010. do 2015. godine.

Kao izvori ovih podataka, koriste se statistički podaci za one godine za koje takvi podaci postoje, te se u tom slučaju ne radi o projekcijama, već o pregledu utvrđenih stopa rasta ili pada datih veličina. Za godine o kojima nema statističkih podataka, koriste se projekcije Ministarstva finansija RS. U Ekonomskoj politici RS za 2012. godinu, navedeno je da su projekcije kretanja ovih pokazatelja izvršene “Na osnovu kretanja makroekonomskih pokazatelja Republike Srpske u prethodnom periodu, kretanja privrednih aktivnosti u zemljama okruženja, preporuka međunarodnih finansijskih institucija, započetih aktivnostima Vlade Republike Srpske u prethodnom periodu i planiranih politika i investicionih aktivnosti u narednom periodu.”U Ekonomskoj politici RS za 2013. godinu, kao osnov se navode “kretanja makroekonomskih pokazatelja RS u prethodnom periodu, pretpostavke o privrednom rastu glavnih spoljnotrgovinskih partnera, usvojenih i planiranih politika Vlade, te makroekonomske projekcije od strane međunarodnih finansijskih institucija”, a slično obrazloženje može se naći i u Ekonomskoj politici RS za 2014. godinu.

Kada se uporede prognoze Ministarstva finansija RS sa statističkim podacima koji pokazuju kakvo je zaista bilo stanje stvari u ovim oblastima, uočava se isti kontinuirani trend – predviđene stope rasta se gotovo nikad ne ostvaruju u predviđenom obimu, te se projekcije iz godine u godinu smanjuju i to u značajnoj mjeri. Period prethodnog mandata se u ovakvom poređenju pokazuje kao period konstantnog neuspjeha Vlade RS da ostvari predviđene ciljeve svojih ekonomskih politika.

Tako je, recimo, u Ekonomskoj politici RS za 2011. godinu procijenjeno da će BDP Republike Srpske u 2012. godini iznositi 9,36 milijardi KM, da bi se u Ekonomskoj politici RS za 2015. godinu ova projekcija smanjila na 8,59 milijardi KM. Još veća razlika se uočava u predviđanjima za 2014. godinu, koja su se od 2011. smanjila sa predviđenih 10,68 milijardi na 8,61 milijardu KM. S obzirom na to da ni u jednoj prethodnoj godini BDP ni približno nije dostigao iznos od 9 milijardi KM, teško je objasniti na osnovu čega je Vlada RS zaključila da će se u 2014. godini postići skok od skoro dvije milijarde KM, ili da će u 2015. BDP iznositi 9,75 milijardi, kako je to navedeno u Ekonomskoj politici za 2013. godinu.

 tabela bdp

Tabela 1: Projekcija BDP-a RS (u milionima KM)

Koliko su nerealne projekcije BDP-a koje je do sada davala Vlada RS, još bolje pokazuje uporedni pregled projekcija stopa rasta realnog BDP-a, u kojima se iz godine u godinu “predviđa” manje ili više značajan procenat rasta BDP-a, dok se u realnosti ovaj procenat konstantno smanjuje. Izuzetak je jedino 2010. godina, za koju je u Ekonomskoj politici iz 2011. godine procijenjena stopa rasta od 0,5%, da bi ista kasnije bila utvrđena na 0,8%. No, sva ostala predviđanja kretala su se u suprotnom pravcu, pa je tako od predviđenih 2,5% rasta BDP-a u 2011. godinu ostalo 0,8% realnog rasta; u 2012. godini je umjesto rasta od 3,4% došlo do pada od 1,1%, da bi se u predviđanjima za 2013. godinu stiglo od najavljenih 4,1% do 1,9%. Ponovo, ni u jednoj godini stopa rasta BDP-a nije dosegla ni 2%, ali to nije spriječilo Vladu RS da, recimo, za 2014. godinu najavi rast od 5% – koji je na kraju smanjen na 0,1%.

 tabela bdp procenat

Tabela 2: Projekcija stope rasta realnog BDP-a RS

U pogledu procjena spoljnotrgovinskog bilansa, to jest pokrivenosti uvoza izvozom, situacija je nešto bolja utoliko što su razlike između predviđenih vrijednosti manje nego u slučaju BDP-a. No i ovdje se javlja isti trend – niti jedna od vrijednosti “projektovanih” u 2011. godini nije dostignuta i sve se smanjuju iz godine u godinu. Najizrazitija je razlika u projekcijama za 2014. godinu, za koju je u Ekonomskoj politici RS za 2011. godinu predviđena pokrivenost uvoza izvozom od 67,5%, da bi se u Ekonomskoj politici RS za 2015. godinu ona smanjila na 54,6%. Što se tiče godine koja je pred nama, Vlada RS je 2013. godine predviđala da će Republika Srpska ostvariti pokrivenost uvoza izvozom od 61,8%, da bi u ovogodišnjoj ekonomskoj politici taj procenat smanjila na 57%.

 h

Tabela 3: Projekcija pokrivenosti uvoza izvozom

Ni u predviđanju rasta prosječne plate Vlada RS nije bila ništa uspješnija nego u drugim oblastima. Ponovo, jedini izuzetak je 2010. godina, u kojoj je prosječna plata uspjela premašiti očekivanja za cijele tri konvertibilne marke. Najveća očekivanja i ovdje su vezana za 2014. godinu, za koju je u Ekonomskoj politici iz 2011. predviđen iznos prosječne plate od 955 KM. Ova je projekcija iz godine u godinu bivala sve skromnija, te se zaustavila na 825 KM, koliko je zaista iznosila prosječna plata u RS 2014. godine – čak 130 KM manje nego što je Vlada RS predvidjela prije četiri godine. Za 2015. godinu projekcija prosječne plate smanjena je sa 880 KM (koliko je najavljeno u Ekonomskoj politici za 2013. godinu) na 837 KM u Ekonomskoj politici za 2015.

 tabela plate

Tabela 4: Projekcija prosječnih plata u RS

Zanimljivo je da su najambicioznije i najnerealnije prognoze po pravilu date za 2014. godinu, koja je ujedno bila i posljednja godina prethodnog mandata Vlade RS, te izborna godina za aktuelni mandat. Može se s pravom postaviti pitanje da li je ta činjenica uticala na “galantna” predviđanja ekonomskih uspjeha Vlade RS i evidentno nedostižnog rasta makroekonomskih pokazatelja. Ono što je svakako jasno, jeste da su sve prognoze date na početku mandata 2010-2014. ostale uveliko neispunjene.

Čini se da je Vlada RS svoja predviđanja za 2015. godinu mnogo više približila realnom stanju nego što je to činila prethodnih godina, a naročito na početku proteklog mandata. U Ekonomskoj politici za 2015. godinu navodi se da dominantni uzrok pada privredne aktivnosti u drugom kvartalu 2014. godine leži u poplavama koje su se dogodile u maju prošle godine.  Navodi se, također, da još nije moguće precizno utvrditi tačne razmjere štete od poplava i klizišta, te da su zbog svega toga “procjene za 2014. i 2015. godinu oprezne”. Ukoliko bi se u obzir uzeo ovaj argument, moglo bi se očekivati da će najveća razlika u predviđenim stopama rasta biti između Ekonomske politike 2014 (zadnja koja je usvojena prije majskih poplava) i Ekonomske politike 2015 (koja je usvojena u decembru 2014), budući da su poplave negativno uticale na pokazatelje razvoja u periodu između usvajanja ove dvije politike. To, međutim, nije slučaj. Pogledaju li se veličine predstavljene u gornjim tabelama, vidi se da su projektovane vrijednosti prosječnih plata i BDP-a najviše pale u predviđanjima koja su data 2013. godine, prije nego što su se poplave dogodile. U odnosu na spoljnotrgovinski bilans i stopu rasta BDP-a, razlika između projekcija datih 2015. i 2014. tek je neznatno veća od razlike između predviđanja datih 2013. i 2012. godine.

 EPRS

Imajući na umu neosporno ogromnu štetu koju su poplave nanijele mnogim gradovima, ali i potvrđenu nerealnost procjena Vlade RS kada su u pitanju makroekonomski pokazatelji, javlja se bojazan da bi pomenute “oprezne procjene” ponovo mogle biti preuveličavanje i iskrivljavanje realnih pokazatelja. Ako je suditi po dosadašnjim “projekcijama” Vlade RS, stvarno stanje je i gore od onog koje je prikazano u posljednjoj usvojenoj ekonomskoj politici – jer je tako bilo u svim prethodnim godinama. No, u ekonomskim politikama za 2014. i 2015. godinu izostale su projekcije za 2015, odnosno 2016. godinu, što znači da će već od sljedeće godine biti nemoguće napraviti analizu tačnosti predviđanja Ekonomskih politika Vlade Republike Srpske.

(Istinomjer.ba)

tačno.net
Autor/ica 15.2.2015. u 20:44