IZA BOŽJIH LEĐA

Povezani članci

• Užas se nastavlja: Dramatično stanje u okolini Šapca, naređena hitna evakuacija!
• Ivica i Tomica
• Što je krivo rekao Aleksandar Vučić?
• „Zla kob“ ili nezrelost političkog i građanskog mentaliteta
• Veliki uspjeh bh. književnika: Hemon osvojio Veliku nagradu za američku književnost
• Rastislav Dinić: Stevan Filipović upoređuje islam sa nacizmom, a islamske vernike sa nacistima

Branislav Nušić „Palilulski roman“, režija, adaptacija i prostor Egon Savin,

Beogradsko dramsko pozorište, Beograd

U bogatom dramatskom opusu najvećeg srpskog komediografa Branislava Nušića nalaze se, između ostalog, i tekstovi čiste dramske impostacije, gdje je komedijsko i komediografsko uistinu u drugom planu, gdje trijumfira jedan realistički prilaz svemu onome što je velikog pisca okruživalo u životu, a sljedstveno tomu imalo i ozbiljne implikacije na njegovo stvaralaštvo…

Tako je Nušić napisao i dramu Iza božjih leđa. Drama je prvi puta kao dio najavljene Palilulske tragedije izvedena 16.09.1909. godine u režiji Čiča Ilije Stanojevića. Tada je godišnjak Narodnog pozorišta u Beogradu najavio: „… Pojavio se novi Nušić…“

U isto doba Jovan Skrelić će tvrditi: „… U drami tek u poslednje vreme, u Našim sinovima gospodina Vojislava Ilića i u interesantnom komadu Branislava Nušića Iza božjih leđa mi imamo prikaze jednostrane i tamne strane beogradskog života…“

U isto doba Milan Grol ističe da „… Težnja ka naglom realizmu, ma koliko da je on zapažen površno i ma koliko da je izveden šturo, od interesa je u novom Nušićevom komadu i čini ono što je u njemu najbolje i radi čega treba pisca ipak ohrabriti na nove pokušaje. Svojom većom bliskošću istinskom životu, komad Iza božjih leđa je orginalniji i zanimljiviji od mnogih Nušićevih apstraktnih drama…“

Najseriozniji redatelj današnje beogradske kazališne klime Egon Savin našao je u motivima drame Iza božjih leđa, koju će u svojoj adaptaciji i scenskoj vizualizaciji nazvati Palilulski roman, dovoljno poticajan za jedan vrijedan pokušaj, prije svega reanimacije jednog starog Nušićevog teksta, a potom spuštanja neke vrste dramatske kulturologijske sonde u život nekadašnje beogradske periferije.

Savin organizira scenski prostor putem golemih prozorskih ploha, koje predstavljaju neku vrstu potpuno otvorenog pogleda u najčvršće intime bijednog beogradskog polusvijeta, ostvarujući na taj način i svojevrsnu sociologijsku vivisekciju doba prije svega materijalnog siromaštva…

Savin je zanimljivo koncipirao mizanscenske slijedove pozicionirajući ih ispred i iza paravanske plohe, odnosno svojevrsnog zida kojim dominiraju prozori. Upravo u tim prozorima, kao na nekom golemom ekranu, gledamo drugi plan radnje, dok je prvi plan ono što se dešava unutar prostorije negdanjeg bračnog para Jove (Jovo Maksić) i Jule (Hana Selimović), a danas obitelji u raspadanju.

U taj životni kal negdanjeg bračnog para ulazi Sima (Miloš Biković), kao dio poznatog ljubavnog trougla.

Savin nekom vrstom prividne stilizacije, prije svega prostora, a potom u neku ruku i vremena, postiže slojevitiju scensku storiju, nego li je to storija koju čitamo u temeljnom Nušićevom tekstu.

Iznimno zanimljivim čini mi se glazbeni fon ove predstave, pa bih mogao kazati da je skoro čitava dramaturgija same predstave sačinjena na logici fonskih atrakcija (cvrkut ptica, lavež pasa, veoma zainimljiva lgazbena riješenja sa elementima korištenja evergrina poput Adio Mare…) Pri tom dizajnu zvuka od strane maestralnog Zorana Jerkovića priskrbljujem, ovom prigodom, epitet rijetko ozbiljne umjetničke angažiranosti ton-majstora! Inače izbor glazbe učinio je Egon Savin.

U predstavi se govori vrlo ozbiljno i analitički slojevito napravljenim scenskim jezikom, koji je kreirala dr. Ljiljana Mrkić Popović, koji nosi melanž i boju starog Beograda…

Savin je majstorski harmonizirao različite generacije glumaca u svom ansamblu. U prvom planu su svakako iznimno talentirana Hana Selimović, koja tragiku Jule  i njenog evidentno promašenog života nosi sa osjećanjem suvremenog tragosa i pozicije žene u patrijarhalnom društvu uopće, potom Miliš Biković i Jovo Maksić… Prvi kao surovi, do izvjesne mjere, praktik života, švaler sa rokom trajanja, a drugi prevareni muž, koji suvremenim glumačkim sredstvima odmiče svoju kreaciju od bilo kakove tipologije. Frau Lenči Olivere Viktorović Đurašković predvodi trio pitoresknih figura žena beogradskog svijeta iza božjih leđa u kojoj su još Patroldžika Slađana Vlajović i Vešerka Dobrila Ilić.

Zanimljivu po svojoj scenskoj samozatajnosti ulogu Kropatkina donio je Slobodan Ćustić, a Dejan Matić Mata kao Bandist sa hornom povremeno je u tužni, lamentozni ton predstave unosio vedrinu i humor…

Predstava Palilulski roman vrijednija je kao teatarsko ostvarenje negoli kao ozbijniji dramatski pokušaj Nušićevog, u neku ruku, sociologijskog odnosa prema životu beogradske periferije. Zato i kreaciju i ukupno autorstvo Egona Savina u ovoj prestavi treba čitati kroz ozbiljan, krajnje promišljen odnos prema literarnoj tradiciji, a pothvat Beogradskog dramskog pozorišta da revalorizira jedan manje poznati tekst Branislava Nušića ocjenjivati u širim kulturologijskim, a ne tek i samo teatarskim parametrima. Da je samo pokazao u punom sjaju nevjerojatan talenat Hane Selimović, Jove Maksića i Miloša Bikovića, Savin bi imao razloga za zadovoljstvo, jer njegova predstava na najbolji način govori o snazi beogradske glumačke škole, njene raznoslojnosti kao i o snazi njenih najboljih studenata.