ENG
Au revoir, prijatelji!
Autor/ica 👤Sophie Pornschlegel
Povezani članci
Foto: DPA
Francuska se u evropskoj politici više ne oslanja na Njemačku – za to ima dobre razloge. Berlin mora sada u ofanzivu.
Preveo i uredio: Ešref Zaimbegović
U Süddeutschen Zeitung moglo se nedavno pročitati da predsjednik Emmanuel Macron opet nameće svoju volju ostatku Evrope. To se dobro uklapa u priču koju su prihvatili mnogi njemački mediji. Prije evropskih izbora Macron je bio kritikovan jer je navodno primijenio istu taktiku sa kojom je dobio francuske predsjedničke izbore: time što je napravio podjelu „Prijatelji versus neprijatelji demokratije“.
Kratko nakon evropskih izbora, za vrijeme pregovora o najvišim pozicijama, promijenila se kritika. Sada kažu da se Macron povezao sa Orbanom da bi progurao njemačku kandidatkinju Ursulu von der Leyen i tako proces nosioca kandidatskih listi (Spitzenkandidaten), koji je za Njemačku i evropsku demokratiju tako važan, ugušili u zametku. Radi se o stvarnoj „osovini“, kako je to bezuspješni kandidat Manfred Weber u jedva prikrivenoj aluziji na „osovinu zla“ objasnio u Bild-Zeitungu. Pritom je još u septembru 2018. za Njemačku bio problem kada se Macron potpuno jasno pozicionirao protiv Orbana. Za manje od godinu dana Macron je na čudesan način doveo francusko – mađarske odnose od potpunog rascjepa do navodne „osovine“.
Osim toga Macron je sa Christine Lagarde – umjesto sa Jensom Weidemannom, kako su željeli neki njemački ekonomski stručnjaci – bliskog saveznika progurao na mjesto predsjednika Evropske centralne banke. Konačno – tako pričaju – početkom augusta došao je posljednji francuski šahovski potez: Nije Bugarska uspjela da progura Kristalinu Georgievu na nominaciju za predsjednika MMF nego opet Francuska sa „grubim aktom nasilja“ u kome su francuski interesi tvrdo provedeni pored njemačkih.
Macronov europolitički prodor bazira se na iskustvu: U Njemačku se ne može pouzdati
Nažalost u ovim pričama nedostaje kako politička predistorija tako i minimalno znanje o francuskoj evropskoj politici. Nije nikakvo čudo nego politička logika da Macron traži saveze u Evropi, koji su jednim dijelom suprotni njemačkim interesima. Umjesto da odgovori antifrancuskim resentimentom Njemačka bi trebala prije kritički pogledati na vlastitu ulogu u evropskoj politici.
U posljednje dvije godine – od Macronovog govora na Sorboni i njemačkih saveznih izbora u septembru 2017. – Njemačka u evropskoj politici nije napravila ništa posebno dobro. Na svoj govor, Macron je dobio, prije svega zbog koalicionih pregovora koji su bili u toku, samo jedan mlaki odgovor. Većinu prijedloga Francuske Savezna vlada je jednostavno ignorisala. Meseberška izjava iz juna 2018. ispala je skromna. Zaključeni radni paketi kao reosiguranje za nezaposlenost bilo je konačno od CDU smeteno sa stola. I od koalicionog partnera SPD nisu došle nikakve evropolitičke vizije i još manje ambicije.
Umjesto toga iz Njemačke se prije svega čulo jedno: Ne. Za klimatske ciljeve 2050, za francuski prijedlog za digitalni porez, za reosiguranje za nezaposlene, za zajedničku KI strategiju. Njemačka, ekonomski i demografski najjača zemlja Evrope, postala je sila stagnacije. I to u momentu u kome je Evropa više nego ikada konfrontirana sa internim i eksternim izazovima, koji stvarno imaju istorijski karakter. To je problematično u dvostrukom pogledu: Za EU, jer je Njemačka kao jaka zemlja potrebna za progresivnu politiku. I jer takvo držanje izaziva antinjemački resentiment u zemljama koje Njemačka treba kao partnere. Ovakva njemačka pozicija objašnjava u velikom dijelu i Macronov prodor u evropskoj politici.
Macron je razumio da od aktuelne njemačke vlade malo toga može očekivati. Pošto je njegov pokušaj da zajedno sa Njemačkom oblikuje evropsku politiku očigledno propao, on pokušava to sada na drugi način. On je uvijek naglašavao da je važno, pored njemačko – francuskih inicijativa, na palubu dovesti i druge partnere. Macron to sada radi, nekada i “protiv” Njemačke.
U Evropskom vijeću stvaraju se savezi i pregovara kada se želi doći do kompromisa. To ne znači da se Macron sada najednom okrenuo Orbanu nego da je razumio kako funkcioniše EU.
Samo tako može se u Evropi ići naprijed: U Evropskom vijeću stvaraju se savezi i pregovara kada se želi doći do kompromisa. To ne znači da se Macron sada najednom okrenuo Orbanu nego da je razumio kako funkcioniše EU. Postaviti se u Evropskom vijeću protiv Poljske, Mađarske i Italije je teško – tako je bilo kod Fransa Timmermansa kao kandidata za predsjednika Komisije i tako je bilo kod Jeroena Dijsselbloema kao kandidata za MMF. Osim toga istočnoevropske države nisu dobile nijednu top poziciju. Uz to Francuska je imala i druge dobre razloge, da podrži Bugarkinju Kristalinu Georgievu kao kandidata za MMF: Ona je obljubljena u zemljama u razvoju što bi pojačalo neophodnu većinu za evropskog kandidata. I konačno Macron nije htio podržati nijednog Holanđanina – niti Timmermansa niti Dijsselbloema – pošto se Holandija jasno postavila protiv Macronovog prijedloga „European Investment Stabilisation Function“. Da, nacionalni razlozi igraju ulogu u EU. Isto kao što Njemačka redovno gura svoje interesa, tako to radi i Macron.
Ljutite reakcije na Macronovu novu ulogu evropskog predvodnika više govore o njemačkim duplim standardima nego o Francuskoj. Upravo Njemačka je uspjela da sebi u Evropi izgradi hegemonijalnu poziciju i uvijek je provodila svoje nacionalne interese. Jedan primjer: EU digitalni porez Njemačka nije pratila jer se Berlin boji američke osvete u formi carina na njemačke automobile. Međutim kada sada druge zemlje kao Francuska proguraju svoje interese budu odmah kritikovane. Zašto bi kod Francuske bio akt nasilja a kod Njemačke legitimno založiti se za vlastitog kandidata za MMF? Pozicija Njemačke svjedoči o određenoj aroganciji. Vjeruje se da se partner može ignorisati a zatim kao samorazumljivo polaziti od toga da oni neće nešto samostalno uraditi. Tako Evropa ne funkcioniše.
Francuski prodor u evropsku politiku koji se naročito mogao vidjeti kod posljednjih personalnih odluka u Vijeću može se vrednovati i kao konzekvenca nedostajuće reakcije Njemačke. Negativan odgovor Njemačke doveo je do njemačko – francuskog mésentente (nesporazum prim.prev.). To je za Evropu loše. U jednom krhkom političkom kontekstu je posebno važno imati jako njemačko – francusko partnerstvo. Ova situacija trebala bi biti alarm za njemačku vladu. Sada je na Njemačkoj da izradi prijedloge i preduzme korake u pravcu Francuske i ponovo uspostavi izgubljeno povjerenje – da bi pokazala da se na Njemačku evropolitički može osloniti. Do tada treba računati sa aktivnom francuskom evropskom politikom i bez njemačkog partnera.
Autor/ica 👤Sophie Pornschlegel
