Opada vojna moć SAD, Evropa hoće svoju armiju

Autor/ica 👤Biljana Jovićević 15.11.2018. u 09:21

Povezani članci

I njemačka kancelaraka Angela Merkel pozvala je na stvaranje evropske armije, čime se pridružila nedavnom prijedlogu francuskog predsjednika Emmanuela Macrona.

Istovremno je The Washington Post (WP) objavio izvještaj zajedničke komisije američkog Kongresa koja je ocjenjivala odbrambenu strategiju administracije Donalda Trumpa i u kojoj je zaključeno da je armija SAD izgubila svoju vojnu oštricu do “opasnog nivoa” i da bi potencijalno mogla izgubiti rat protiv Kine ili Rusije.

Dvoje najuticajnijih lidera EU, njemačka kancelarka Angela Merkel i francuski predsjednik Emmanuel Macron u kratkom su se vremenskom periodu založili za formiranje evropske vojske.

“Ono što je zaista važno, ako se osvrnemo na razvoj događaja u protekloj godini, je da treba da radimo zajedno na viziji da jednog dana formiramo pravu, istinsku evropsku armiju” rekla je Merkel u obraćanju Evropskom parlamentu u Strazburu u utorak, i poentirala:

“Zajednička evropska vojska bi pokazala svijetu da nikada više neće biti rata između evropskih država”.

Njemačka kancelarka kaže da vidi evropsku armiju koja bi funkcionisala paralelno sa NATO-om i bila pod Evropskim savjetom za bezbjednost, kao centralizovani dio evropske strukture bezbjednosti.

“Evropa mora uzeti našu sudbinu u naše ruke, ako želimo da zaštitimo našu zajednicu”, smatra njemačka kancelarka.

Samo sedmicu ranije isti poziv je uputio francuski predsjednik Emmanuel Macron, rekavši da bi to Evropi osiguralo veću nezavisnost od SAD kao i zaštitilo kontinent od mogućih agresora kao što su Rusija i Kina.

Macronov komentar je razljutio američkog predsjednika Donalda Trumpa i ponovo ga izazvao da zatraži od drugih NATO članica da povećaju svoj doprinos za Alijansu.

U utorak je u seriji tweetova koji su se bavili francuskim predsjednikom, a po povratku iz Pariza gdje je prisustvovao obilježavanju godišnjice kraja Prvog svjetskog rata, Trump napisao i sljedeće:

“Macron je najavio izgradnju sopstvene armije da zaštiti Evropu od SAD, Kine i Rusije. Ali bila je Njemačka sa kojom su se borili u Prvom i Drugom svjetskom ratu – kako je to ispalo za Francusku?” upitao je Trump i odgovorio:

“Bili su počeli da uče njemački u Parizu prije nego što su stigle SAD. Plati za NATO ili ne!”, poručio je.

Macron i Jelisejska palata su odbili da odgovore na Trumpove tweetove, ali je bivši državni sekretar SAD John Kerry podsjetio da je Francuska nekad slabašnim SAD pomogla da dobiju rat za nezavisnost od Britanije 1700-tih, te je kiritikovao Trumpa za “vrijeđenje našeg najstraijeg saveznika”

“Prestani tweetovati! Americi trebaju prijatelji”, rekao je Kerry.

Francusko-njemački prijedlog za formiranje evropske armije kontroverzan je unutar NATO-a i EU, gdje su mnoge članice bloka nerade da se odreknu nacionalnog suvereniteta po pitanju odbrane.

Generalni sekretar NATO-a, Jens Stoltenberg je to prokomenterisao sljedećim upozorenjem:

“Više evropskih napora u odbrani su odlični, ali to nikada ne treba da podrije snagu naše transatlantske veze”, rekao je Stoltenberg u ponedjeljak 12. novembra, a dan kasnije slične su bile riječi i ministra odbrane SAD Jamesa Mattisa.

“Mi na NATO gledamo kao na kamen temeljac zaštite Evrope u toj bezbjednosnoj oblasti i u potpunosti podržavamo države da pomognu u nošenju tog tereta”.

Erozija američke vojske do “opasnog nivoa”

Sa druge strane The Washingron Post je u srijedu objavio izvode iz izvještaja Komisije za strategiju o nacionalnoj odbrani, koju su zajednički uradili republikanci i demokrate u Kongresu, a koja je procjenjivala odbrambenu strategiju administracije Donalda Trumpa.

Glavni zaključak je da su SAD izgubile svoju “vojnu oštricu do opasnog nivoa” i da bi potencijalno mogli izgubiti rat protiv Kine ili Rusije.

Komisija je procjenjivala Trumpovu Nacionalnu strategiju odbrane za 2018., kojom je naređeno veliko preoblikovanje američke vojske u cilju takmičenja sa Pekingom i Moskvom u eri obnovljenog nadmetanja velikih sila.

Dok su pozdravili ciljeve strategije, Komisija je upozorila da se Vašington ne kreće dovoljno brzo niti dovoljno investira da vizuju pretoči u praksu, čime riskiraju dalju eroziju američke vojne dominacije koja bi mogla postati pitanje hitnosti po nacionalnu sugurnost.

U isto vrijeme, prema navodima izvještaja, Kina i Rusija teže dominaciji u svojim regionima i jačanju kapaciteta da zaštite svoju vojsku globalno, dok njihove autoritarne vlade rade na vojnom jačanju čiji je cilj usmjeren prema SAD.

Slika nacionalne bezbjednosti koju je naslikala 12-točlana komisija Kongresa je, kako prenosi WP sumorna, u njoj američka vojska, koja je uživala nesputanu dominaciju decenijama, nije uspjela da dobije resurse, inovacije i prioritet svojih lidera neophodnih da bi odgovorili na vojne izazove Rusije i Kine, koji neke podsjećaju na vijeme hladnog rata.

Vojna ravnoteža se pomjerila negativno po SAD i Evropu, Aziju i Bliski istok podrivajući povjerenje američkih saveznika i povećavajući izglede za vojnim konfliktima, stoji u izvještaju dvostranačke komisije Kongresa.

Oni zakjučuju, da uprkos izdvojenih 716 milijardi dolara za američki budžet ove godine, koji je četri puta veći od kineskog i deset puta veći od ruskog, napori na preoblikavanju američkog vojnog establišementa da bi odgovorio na aktuelne prijetnje su ispod očekivanja.

Predlaže se da Kongres ukloni ograničenja na budžet za odbranu u naredne dvije godine koji su u prošlosti sputavali vojsku da dugoročno planira.

Da bi se suprostavila Rusiji i Kini, komisija navodi da bi mornarica trebalo da proširi svoju flotu podmornica i podmorskih snaga, avijacija bi trebalo da uvede nove platforme za prepoznavanje i nevidljive borbene avione dugog dometa kao i bombardere. Vojski treba više oružja, preciznih raketa dugog dometa, bolja vazdušna odbrana te više logističkih snaga.

U preporukama kongresna komisija se zalaže za temeljniju modernizaciju američkog nuklearnog arsenala, te da se vodeći zvaničnici Pentagona angažuju na razvoju dodatne vazdušne i raketne odbrane.

Prelazni prijedlog Macrona do evropske vojske

Kada je riječ o evropskoj vojsci, Francuska je predložila da se prvo osnuju evropske snage za intervenciju, podržane malom grupom država članica da bi se nosile sa krizama u regionima kao što je Afrika, koje bi se naknadno proširile na evropsku armiju.

Njemačka je kritična za taj prijedlog, jer bi Macron želio da uspostavi novu snagu izvan okvira EU tako da bi ona uključila i iz evropskog bloka odlazeću Britaniju, koja unutar NATO-a, ima jake vojne snage.

EU ima takozvane borbene grupe da odgovore na krizne situacije, iako one nikada do sada nijesu bile nigdje raspoređene.

Zanimljivo je da podrška Macronu oko evropske vojske od Merkel stiže ubrzo nakon što je objavila da se više neće kandidovati za novi kancelarski mandat.

EU se nalazi na ključnoj raskrsnici u momentu kada se Britanija priprema da napusti blok 31. marta 2019., i dok populističke snage unutar EU jačaju.

Na čelu najveće evropske ekonomije, Merkel je uvijek koristila značajan uticaj koji ima na evropski blok u skoro 13 godina na funkciji njemačke kancelarke, ali politička previranja kod kuće djelimično slabe njenu moć.

Nakon više mjeseci unutrašnjih sukoba u vladajućoj koaliciji kao i dva neuspješna izborna kruga u saveznim državama, Merkel je 29. oktobra najavila da će njen sadašnji manadat kancelarke ujedno biti i posljednji.

To je promptno izazvalo komentare i pitanja dijela međunarodne javnosti i svjetskih medija ko će nakon njenog povlačenja biti brana desničarima i populistima širom EU.

RSE