Ružno lice njemačkog povratka

Povezani članci

• U antikorupcijskoj istrazi u Španjolskoj uhićena 51 osoba
• Donald Trump će se susresti s Kim Jong Unom
• U nasilju na sveučilištu u Seattleu jedna osoba ubijena, tri ranjene
• Kopenhagen: Na skupu podrške izbjeglicama 30.000 ljudi
• Snowden: Misija je za mene gotova
• Najmanje 1.000 žrtava zemljotresa u Afganistanu, oko 1.500 povrijeđenih

Što se tiče Evrope, Njemačka će od sada prvenstveno gledati svoje nacionalne interese, baš kao i svi ostali.

Piše: Joschka Fischer-Al Jazeera

Tokom duge noći pregovora o Grčkoj sa 12. na 13. juli, nešto suštinski je puklo u Evropskoj uniji. Od tada, Evropljani žive u drugačijoj vrsti Evropske unije.

Ono što se te noći promijenilo jeste Njemačka koju su Evropljani poznavali još od okončanja Drugog svjetskog rata. Na površini, pregovori su vođeni oko sprečavanja grčkog izlaska iz eurozone (ili Grexita) te kobnih posljedica koje bi to ostavilo na Grčku i monetarnu uniju. No, na nešto dubljem nivou, zapravo se radilo o ulozi koju u Evropi ima najmnogoljudnija i ekonomski najmoćnija država na kontinentu.

Interni plan

Preporod Njemačke nakon Drugog svjetskog rata i ponovno uspostavljanje povjerenja u ovu državu na svjetskoj sceni (što kulminira pristankom na reunifikaciju Njemačke nakon skoro 45 godina) zasniva se na čvrstim stubovima domaće i vanjske politike. Na internom planu, veoma brzo je uspostavljen stabilan demokratski sistem zasnovan na vladavini prava.

Ekonomski uspjeh koji je ostvarila njemačka država blagostanja postaje model za cijelu Evropu. Njemačka spremnost da se suoči sa nacističkim zločinima – bez ikakve rezerve – pobijedila je njihov duboko ukorijenjeni skepticizam prema svemu onome što je vojnog karaktera.

Po pitanju vanjske politike, Njemačka ponovo zadobiva povjerenje, pristajući na zapadnu integraciju i evropeizaciju. Postalo je jasno da snaga u središtu Evrope više nikada ne bi trebala predstavljati opasnost za državu ili sami kontinent. Prema tome, cilj zapadnih saveznika nakon 1945, za razliku od onoga što se desilo nakon Prvog svjetskog rata, nije bio izolirati Njemačku i ekonomski je oslabiti, nego je vojno zaštititi i duboko je politički ukorijeniti u Zapad.

Bez sumnje, njemačko pomirenje sa arhineprijateljem, Francuskom, i dalje predstavlja temelj današnje Evropske unije, što je pomoglo Njemačkoj da se uključi na zajedničko evropsko tržište, s političkim ujedinjenjem Evrope kao konačnim ciljem.

Međutim, u današnjoj Njemačkoj takve ideje smatraju se beznadežno „euroromantičnim“ i zastarjelim. Što se tiče Evrope, Njemačka će od sada prvenstveno gledati svoje nacionalne interese, baš kao i svi ostali.

Pogrešna pretpostavka

No, takva razmišljanja počivaju na pogrešnoj pretpostavci. Put koji će Njemačka slijediti u dvadeset prvom stoljeću – u pravcu „evropske Njemačke“ ili „Njemačke Evrope“ – predstavlja fundamentalno, historijsko pitanje u središtu njemačke vanjske politike tokom dva stoljeća. Na to pitanje odgovor stiže tokom duge noći u Briselu, gdje je „njemačka Evropa“ prevagnula nad „evropskom Njemačkom.“

Bila je to sudbonosna odluka i za Evropu i za Njemačku. Pojedini se pitaju jesu li kancelarka Angela Merkel i ministar finansija Wolfgang Schaeuble uopće znali šta rade?

Odbacivanje žestokih kritika upućenih na račun Njemačke i njenih vodećih igrača koje su uslijedile nakon njemačkog diktata Grčkoj – što je učinila većina Njemaca – izgledalo bi poput „posmatranja svijeta kroz ružičaste naočale“. Sigurno je da se u cijeloj ovoj stvari krije besmislena propaganda o „četvrtom Reichu“ i apsurdne reference na firera. No, u suštini, takve kritike veoma jasno artikuliraju jasnu svijest o tome da Njemačka raskida sa svojom čitavom evropskom politikom koja je uspostavljena nakon Drugog svjetskog rata.

Njemačka, prvi put, ne želi više Evrope, nego je želi manje. Njemački stav iskazan u noći između 12. i 13. jula govori o želji da se čitava eurozona transformira iz evropskog projekta u neku vrstu sfere utjecaja. Merkel je bila prisiljena birati između Schaeublea i Francuske (i Italije).

To pitanje je bilo suštinsko: njen ministar finansija želio je primorati jednu članicu eurozone da „dobrovoljno“ ode i to kroz vršenje masovnog pritiska. Grčka je mogla izabrati ili da napusti eurozonu (potpuno svjesna katastrofalnih posljedica za nju i za Evropu) ili da prihvati program koji je praktično pretvara u protektorat, bez ikakve nade u ekonomski napredak. Grčka je sada podvrgnuta „tretmanu“ – daljim mjerama štednje – koje nisu pokazale uspjeh ni ranije, i koje su „prepisane“ isključivo kako bi se odgovorilo na potrebe njemačke unutrašnje politike.

„Što se tiče osnivanja druge jedinstvene njemačke nacionalne države 1989. godine, njeni temelji bazirani su na neopozivoj zapadnoj orijentaciji i evropeizaciji. Evropeizacijom njemačke politike prevazilazio se, i dalje se prevazilazi, civilizacijski jaz oličen u Njemačkoj državnosti.“

‘Dobrovoljni’ Grexit

No veliki sukob sa Francuskom i Italijom, drugoj i trećoj po snazi ekonomiji eurozone, još nije okončan, jer je za Schaeublea „Grexit“ i dalje opcija. Tvrdeći da je otpisivanje duga „pravno“ moguće samo izvan granica eurozone, on cijeli slučaj želi pretvoriti u sredstvo za nametanje „dobrovoljnog“ Grexita.

Schaeubleov stav ponovno je istakao goruće pitanje o odnosu između juga i sjevera Evrope, dok njegov pristup prijeti rastezanjem eurozone sve do tačke pucanja. Uvjerenje da se euro može iskoristiti kako bi se provelo „ponovno ekonomsko educiranje“ evropskog juga dokazat će se kao opasna zabluda, ne samo u slučaju Grčke. Kao što Francuzi i Italijani dobro znaju, takav pogled predstavlja prijetnju čitavom evropskom projektu koji je izgrađen na različitosti i solidarnosti.

Njemačka je najviše dobila evropskim ujedinjenjem, kako na ekonomskoj, tako i političkoj razini. Da bi se u to uvjerili, dovoljno je uporediti Njemačku historiju u prvoj i u drugoj polovini dvadesetog stoljeća.

Bismarckovo ujedinjenje Njemačke u devetnaestom stoljeću bilo je utemeljeno na evropskom nacionalizmu. Prema njemačkom mišljenju, snaga postaje nešto što je u neraskidivoj vezi sa nacionalizmom i militarizmom. Kao rezultat toga, za razliku od Francuske, Velike Britanije ili Sjedinjenih Američkih Država koje su dale legitimitet svojoj vanjskoj politici izumom termina „civilizacijskog zadatka“, Njemačka je svoju moć razumjela sa aspekta sirove vojne sile.

Što se tiče osnivanja druge jedinstvene njemačke nacionalne države 1989. godine, njeni temelji bazirani su na neopozivoj zapadnoj orijentaciji i evropeizaciji. Evropeizacijom njemačke politike prevazilazio se, i dalje se prevazilazi, civilizacijski jaz oličen u njemačkoj državnosti.

Dopustiti eroziju ovog stuba, ili još gore, njegovo rušenje, smatra se najvećim apsurdom. Upravo iz tog razloga evropski i njemački gubitak unutar EU koja je nastala u jutarnjim satima 13. jula postaje neminovna realnost.